Trong bất kỳ hoạt động hoặc quyết định nào, người quản lý ở mọi cấp độ trong tổ chức cũng cần chủ động xem xét nhận diện rủi ro, đánh giá cơ hội, tích hợp quản trị rủi ro và kiểm soát vào trong quyết định giúp đạt được mục tiêu ở các những quyết định về chiến lược, phòng ban, và hoạt động thường ngày. Vậy quản trị rủi ro là gì? Các loại rủi ro thường gặp trong doanh nghiệp và làm thế nào để quản trị rủi ro hiệu quả? Cùng Viện FMIT giải đáp tất cả các thắc mắc này qua bài viết dưới đây nhé!
Trước khi tìm hiểu khái niệm quản trị rủi ro, hãy cũng Fmit điểm qua một vài nét về rủi ro.
=> Rủi ro là những sự kiện có thể xảy ra làm ảnh hưởng tiêu cực hoặc tích cực đến mục tiêu của tổ chức.
Quản trị rủi ro là hệ thống các quy trình nhận diện, đánh giá, quản lý và kiểm soát những sự kiện hoặc tình huống bất ngờ có thể xảy ra để đảm bảo hoàn thành mục tiêu cuối cùng của dự án được tốt nhất. Quản trị rủi ro tốt không chỉ giúp hạn chế các nguy cơ mà còn mang lại nhiều cơ hội để đạt được các mục tiêu tốt hơn.
Quản trị rủi ro doanh nghiệp (ERM) được định nghĩa theo COSO như sau:
“Quản trị rủi ro doanh nghiệp là một hệ thống, bị ảnh hưởng bởi hội đồng quản trị của tổ chức, ban điều hành và các nhân sự khác, được vận dụng trong thiết lập chiến lược và trong toàn tổ chức, được thiết kế để nhận diện các sự kiện có thể xảy ra có ảnh hưởng đến tổ chức và quản lý rủi ro bên trong khẩu vị, đưa ra sự đảm bảo hợp lý liên quan đến việc đạt được mục tiêu của tổ chức”.
Việc áp dụng khung theo chuẩn mực quản trị toàn cầu về quản trị rủi ro như COSO hoặc ISO 31000 là những nền tảng quan trọng giúp tổ chức có cơ sở phương pháp luận nền tảng, làm cơ sở nâng cao mức độ trưởng thành về hệ thống rủi ro trong tổ chức, giúp công tác chiến lược, ra quyết định, triển khai thực hiện công việc trong tổ chức được đầy đủ và hiệu quả.
Nhà quản trị khi mở một cơ sở kinh doanh mới thì cần xác định các nguy cơ có thể xảy ra. Điều này giúp doanh nghiệp có thể tránh những rủi ro không đáng có và có phương án dự phòng phù hợp. Chẳng hạn như doanh nghiệp có thể lựa chọn địa điểm kinh doanh ở khu vực đông người qua lại, ít đối thủ cạnh tranh trong khu vực,...
Hay ví dụ về quản trị rủi ro của Vietravel, nếu có khách hàng không tuân thủ các quy định về hàng không, an toàn bay hoặc vi phạm pháp luật thì Vietravel sẽ phối hợp với các chi nhánh của công ty tại điểm đến hoặc với đối tác để có biện pháp xử lý kịp thời.
Có nhiều cách tiếp cận phân loại rủi ro như: rủi ro chiến lược, rủi ro hệ thống, rủi ro hoạt động, rủi ro địa chính trị, rủi ro tài chính, rủi ro thị trường, rủi ro môi trường, v.v. Dưới đây là những rủi ro cơ bản mà doanh nghiệp thường gặp.
Rủi ro chiến lược xảy ra do nhiều yếu tố tác động, có 2 dạng rủi ro chiến lược chính đó là chiến lược không phù hợp với tầm nhìn và sứ mệnh của tổ chức và rủi ro về không thể hiện thực được chiến lược. Điều này khiến chiến lược đi sai hướng và mục tiêu ban đầu đề ra, không tạo được giá trị cần thiết và trở nên vô nghĩa hoặc là khiến chiến lược không thể hiện thực để tạo ra các giá trị như dự định..
Điều chỉnh chiến lược phù hợp với xu hướng thị trường nhằm hạn chế rủi ro
Việc quản trị rủi ro hiệu quả và kiểm soát nội bộ doanh nghiệp vững mạnh là cốt lõi của vai trò quản lý và điều hành doanh nghiệp. Để doanh nghiệp có vị thế vững mạnh trên thị trường, đòi hỏi người quản trị phải tích hợp quản trị rủi ro và trong công tác quản trị chiến lược và hoạt động của tổ chức. Khi đó, doanh nghiệp sẽ nhận được những lợi ích dưới đây:
Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ hiệu quả là chìa khóa thành công trong quản trị doanh nghiệp
Để quản trị rủi ro hiệu quả, tổ chức cần áp dụng khung quản trị rủi ro một cách có hệ thống và nền tảng bao gồm: thiết lập môi trường cho quản trị rủi ro, thiết lập khẩu vị rủi ro, xây dựng chính sách và hướng dẫn quản lý rủi ro, cơ cấu tổ chức và vai trò trách nhiệm, xây dựng văn hóa rủi ro, nâng cao năng lực về quản trị rủi ro, xác định các hệ thống kiểm soát, hệ thống thông tin và đánh giá cải tiến. Dưới đây là một số bước cơ bản trong quy trình thực hiện quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp hoàn thành được mục tiêu đề ra tốt nhất.
Để xác định rủi ro chính xác, doanh nghiệp cần xác định các bối cảnh liên quan như: các quy định của pháp luật, xu hướng thị trường, công nghệ kỹ thuật, thị trường tài chính,... Từ đó, đưa ra các loại rủi ro tương ứng với từng bối cảnh, dưới đây là một số phương pháp doanh nghiệp có thể áp dụng để xác định rủi ro:
Phân tích rủi ro là khâu quan trọng giúp doanh nghiệp xác định mức độ gây tổn thất của rủi ro, rủi ro xảy ra sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mục tiêu và lợi ích của doanh nghiệp. Phân tích rủi ro ở cấp độ nâng cao đòi hỏi áp dụng các kỹ thuật định tính, định lượng, áp dụng phương pháp xác suất và phi xác suất nhằm khai thác dữ liệu định lượng và vận dụng hiệu quả các mô hình quản trị rủi ro trong ra quyết định.
Dự đoán mức độ rủi ro có thể dựa vào 2 yếu tố dưới đây:
Doanh nghiệp phân tích khả năng rủi ro đó xảy ra, sau đó đánh giá hậu quả mà nó mang lại để từ đó đưa ra phương án đề phòng phù hợp. Doanh nghiệp cần xác định rằng liệu rủi ro đó có thể được chấp nhận hay không, đo lường xác xuất xảy ra rủi ro để có những giải pháp khắc phục hiệu quả.
Đánh giá mức độ nghiêm trọng của rủi ro ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
Dựa vào đánh giá rủi ro, doanh nghiệp sẽ tiến hành kế hoạch để giảm thiểu mức độ rủi ro. Kế hoạch này có thể bao gồm các hạng mục: quy trình giảm rủi ro, chiến thuật phòng ngừa rủi ro và kế hoạch dự phòng nếu rủi ro xảy ra.
Biện pháp xử lý rủi ro cụ thể như sau:
- Né tránh rủi ro: Né tránh rủi ro là bỏ qua hoặc dừng toàn bộ các hoạt động, công việc tiềm ẩn mang lại rủi ro. Biện pháp xử lý rủi ro này tuy rất an toàn nhưng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp sẽ đánh mất toàn bộ cơ hội mang đến lợi nhuận, sự tăng trưởng của mình. Kinh doanh rủi ro, vì thế biện pháp này chỉ nên áp dụng khi rủi ro mang lại thiệt hại lớn, khả năng xảy ra rủi ro cao.
- Chuyển giao rủi ro (Risk tranfer): Theo phương này rủi ro sẽ được chuyển một phần hoặc toàn bộ rủi ro cho cá nhân hoặc tổ chức khác (thường là các công ty bảo hiểm hoặc công cụ tài chính phái sinh). Từ đó giúp giảm thiểu trách nhiệm và rủi ro doanh nghiệp phải đối mặt.
- Duy trì và chấp nhận rủi ro: Doanh nghiệp đã nhận dạng được rủi ro và xác định rủi ro đó có thiệt hại cho dự án hoặc việc kinh doanh của tổ chức.
- Kiếm soát, ngăn ngừa, giảm thiểu rủi ro: Với phương pháp cấp quản lý phải theo dõi chặt chẽ, xử lý kịp thời, hạn chế rủi ro xảy ra.
Ở bước này, nhà quản trị rủi ro cần:
Thách thức cần biết trong quản trị rủi ro
Hệ thông quản lý chất lượng ISO 9001 là phương pháp đánh giá, giảm thiểu rủi ro, hạn chế chi phí phát sinh được doanh nghiệp trong nước và cả thế giới sử dụng. Ngoài ra, ISO còn mang lại uy tín, sự tin tưởng đối với khách hàng; giúp thương hiệu củng cố và nâng cao hình ảnh cũng như uy tín của mình, được thừa nhận toàn cầu; mở ra cơ hội kinh doanh mới,..
Tất cả các ngành và tổ chức quản lý rủi ro sẽ khác nhau. Tuy nhiên, có 7 nguyên tắc quản lý rủi ro chính có thể rút ra khi xem xét việc tích hợp kế hoạch quản lý rủi ro vào dự án của mình.
Đây có lẽ là nguyên tắc quan trọng nhất của quản lý rủi ro - hãy đảm bảo rằng mình đang dẫn đầu cuộc chơi bằng cách hoàn thành đánh giá rủi ro trước khi dự án bắt đầu.
Xác định nguyên nhân của rủi ro tiềm ẩn và lên kế hoạch các biện pháp phòng ngừa và ứng phó nếu nó xảy ra. Sau khi rủi ro đã được xác định và tìm nguồn gốc, rủi ro cần được đo lường.
Đảm bảo kế hoạch quản lý rủi ro phù hợp với các mục tiêu chung của tổ chức. Nếu một rủi ro đã được xác định, cuối cùng xảy ra thì nó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến tổ chức, về mặt tài chính và danh tiếng?
Mỗi tổ chức sẽ có các kết quả và ưu tiên mong muốn khác nhau và những kết quả này cần được tích hợp vào kế hoạch quản lý rủi ro. Chiến lược rủi ro phải phù hợp với các mục tiêu và văn hóa chung của tổ chức.
Bối cảnh là cực kỳ quan trọng khi xem xét rủi ro dự án, vì mỗi tổ chức sẽ có mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau. Các yếu tố khác nhau (chính trị, công nghệ, luật pháp, xã hội, v.v.) sẽ tác động khác nhau đến các tổ chức và ngành. Ví dụ, một tổ chức có thể đặc biệt dễ bị tổn thương bởi môi trường pháp lý của nó, trong khi một tổ chức khác có thể cần xem xét các tác động xã hội của họ chặt chẽ hơn.
Ngoài ra, mỗi tổ chức giao tiếp rủi ro theo cách khác nhau; có văn hóa nội bộ và giao thức quản lý rủi ro của riêng họ. Quá trình quản lý rủi ro nên tích hợp cả bối cảnh bên trong và bên ngoài khi lập kế hoạch cho rủi ro.
Khi lập kế hoạch cho rủi ro, điều quan trọng là phải kêu gọi chuyên môn của những người sẽ tham gia vào dự án (ví dụ như các thành viên trong nhóm, nhà thầu), cũng như các chuyên gia trong tổ chức có thể cho lời khuyên để lập kế hoạch cho rủi ro ( ví dụ: các nhà quản lý cấp cao).
Trong suốt quá trình quản lý rủi ro, các bên liên quan cần tham gia vào quá trình ra quyết định. Bằng cách thu hút các bên liên quan để lập kế hoạch rủi ro. Điều này sẽ xác định và có được những hiểu biết sâu sắc về những rủi ro tiềm ẩn mà người quản trị rủi ro có thể chưa xem xét.
Mặc dù kế hoạch quản lý rủi ro có thể thuộc sở hữu của một cá nhân chẳng hạn như người quản lý dự án hoặc người quản lý thay đổi, nhưng nó phải được vận hành một cách minh bạch và rõ ràng. Mọi người nên biết vai trò của họ trong việc giảm thiểu rủi ro và trách nhiệm phải rõ ràng và bao trùm trong suốt quá trình quản lý rủi ro .
Cho phép những ý kiến của các thành viên trong tổ chức được lắng nghe và khuyến khích các câu hỏi và thảo luận. Càng nhiều người tham gia, rủi ro càng có thể được quản lý một cách sáng tạo và hiệu quả. Mỗi thành viên trong nhóm cần phải năng động, linh hoạt và nhạy bén. Mọi người nên được trao quyền để ứng phó với rủi ro ở cấp độ của riêng họ.
Một khi đã xác định được các rủi ro và lập kế hoạch hoặc chiến lược quản lý rủi ro, điều quan trọng là không nên có một tâm lý cố định và quên đi. Trong mỗi bước của quy trình, tất cả các rủi ro phải được đánh giá và mọi biện pháp can thiệp hoặc phòng ngừa cần được thực hiện nếu cần.
Người quản trị rủi ro có thể giữ cho mọi người biết liên quan đến dự án bằng cách báo cáo về rủi ro và thông báo bất kỳ thay đổi nào với các bên liên quan một cách kịp thời. Bằng cách báo cáo trong suốt dự án, người quản trị có thể tham gia và giải quyết bất kỳ vấn đề nào phát sinh trước khi chúng thành hiện thực.
Khi một dự án đã hoàn thành, hãy xem lại kế hoạch quản lý rủi ro có hiệu quả như thế nào và liệu còn chỗ nào để cải thiện hay không. Luôn cố gắng thích ứng với cách quản lý rủi ro mới và mang theo những kiến thức này cho dự án tiếp theo.
Khi các quy tắc tuân thủ của chính phủ và ngành đã mở rộng trong những thập kỷ qua, sự giám sát của cơ quan quản lý và cấp hội đồng quản trị đối với các hoạt động quản lý rủi ro của doanh nghiệp cũng tăng lên, khiến phân tích rủi ro, kiểm toán nội bộ, đánh giá rủi ro và các tính năng khác của quản lý rủi ro trở thành một thành phần chính của chiến lược kinh doanh. Làm thế nào một tổ chức có thể kết hợp tất cả những điều này lại với nhau?
Hiện nay có 2 tiêu chuẩn quản trị rủi ro được công nhận rộng rãi nhất đó là 31000 và COSO. Cùng tìm hiểu điểm giống và khác nhau giữa 2 tiêu chuẩn trên và cách lựa chọn phù hợp với định hướng phát triển của doanh nghiệp:
Ra mắt vào năm 2004, tiêu chuẩn COSO đã được cập nhật vào năm 2017 để giải quyết sự phức tạp ngày càng tăng của ERM (Enterprise Risk Management: hệ thống quản lý rủi ro doanh nghiệp). Nó xác định các khái niệm và nguyên tắc chính của ERM, đề xuất một ngôn ngữ ERM chung và đưa ra định hướng rõ ràng để quản lý rủi ro. Được phát triển với ý kiến đóng góp từ năm tổ chức thành viên của COSO và các cố vấn bên ngoài, khuôn khổ là một bộ 20 nguyên tắc được tổ chức thành năm thành phần có liên quan với nhau:
Kiểm soát nội bộ được định nghĩa theo Chuẩn mực COSO - 2013 như sau: :
“Kiểm soát nội bộ là quy trình do Ban quản trị, Ban Giám đốc và các cá nhân khác trong đơn vị thiết kế, thực hiện và duy trì để tạo ra sự đảm bảo hợp lý về khả năng đạt được mục tiêu của đơn vị trong việc, đảm bảo độ tin cậy của báo cáo tài chính, đảm bảo hiệu quả, hiệu suất hoạt động, tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan.”
Ta có thể hiểu kiểm soát nội bộ là việc đề ra các yêu cầu, quy định, quy trình, chính sách phù hợp với chính sách pháp luật nhằm hoàn thành mục tiêu doanh nghiệp đề ra và giảm thiểu các rủi ro cho hệ thống quản lý.
Mối quan hệ tương quan giữa quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ
Môi trường quản trị (Governance), quản lý rủi ro (Risk Management), và kiểm soát nội bộ (Internal Control) được gọi tắt là GRC là thành phần nền tảng và là đối tượng của công tác quản trị chung, quản lý rủi ro, kiểm toán nội bộ hiện nay. Trong đó môi trường quản trị là nền tảng và điều kiện cho phép quản lý rủi ro được thực hiện. Quản lý rủi ro bao gồm các phương pháp và kỹ thuật nhận diện các rủi ro tương ứng trong doanh nghiệp, và kiểm soát nội bộ bao gồm các biện pháp giúp xử lý các rủi ro.
Quản trị tổ chức, quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ là chìa khóa then chốt giúp công tác quản lý đạt hiệu quả tối ưu. Ba yếu tố này có tác động qua lại lẫn nhau, bỗ trợ nhau nhằm đạt được mục tiêu cao nhất.
Trước sự thay đổi toàn cầu sau đại dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp hướng đến việc tìm kiếm giải pháp quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ tối ưu nhằm giảm thiểu thiệt hại, hạn chế tổn thất và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.
Hiện nay, quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ đã được tiếp cận theo phương thức chủ động nhằm mang đến lợi ích lâu dài trong tương lai, hạn chế tối đa những phát sinh sự cố không mong muốn.
Để nâng cao hiệu quả chiến lược kinh doanh, nhiều doanh nghiệp trang bị hệ thống quản trị rủi ro không chỉ cho các tổ chức cấp cao mà còn cho từng phòng ban, từng nhân viên.
Thực trạng áp dụng hệ thống quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ của các doanh nghiệp hiện nay
Có thể nói vai trò của hệ thống quản trị tổ chức, quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ trong hoạt động doanh nghiệp là vô cùng to lớn. Tuy nhiên, khi đề cập đến các hệ thống này, mỗi doanh nghiệp sẽ hiểu theo hướng khác nhau. Hơn nữa, họ cũng thắc mắc nhiều vấn đề khác như: hệ thống này bao gồm thành phần gì, phương pháp xây dựng ra sao, biện pháp nào để đánh giá hiệu quả và tính khả thi, làm thế nào để cải tiến hệ thống phù hợp với từng mô hình doanh nghiệp khác nhau,...
Chính vì những mơ hồ này đã khiến quá trình vận hành hệ thống gặp nhiều khó khăn và không mang lại kết quả tốt nhất. Để giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp có thể tham gia khóa học tại Viện FMIT để được trang bị một cách đầy đủ và bài bản về hệ thống quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ.
Chương trình Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ tại Viện FMIT được nhiều doanh nghiệp và cá nhân đánh giá cao. Khóa học được thiết kế dành riêng cho hội đồng quản trị, ban điều hành, giám đốc kiểm soát nội bộ, trưởng ban kiểm soát, giám đốc rủi ro, chuyên viên kiểm soát nội bộ, chuyên viên rủi ro, kiểm toán nội bộ, quản lý các bộ phận và các cá nhân muốn trang bị những kiến thức về quản trị rủi ro & kiểm toán nội bộ theo chuẩn quốc tế COSO®.
Chương trình quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ tại Viện FMIT
Nội dung khóa được thiết kế theo chuyên đề nhằm giúp nhà quản trị có định hướng chiến lược cải tiến phù hợp, tối ưu hóa thời gian và tiết kiệm chi phí trong việc quản lý.
Mục tiêu và lợi ích khóa học theo chuẩn COSO và Học viện kiểm soát nội bộ ICI tại Viện FMIT sẽ được làm rõ trong phần dưới đây.
Chuẩn COSO được ban hành tại Hoa Kỳ vào năm 1992, đây được xem là một chuẩn mực của thế giới trong lĩnh vực Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ. COSO là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp bước đầu hình thành hệ thống quản trị chặt chẽ và chuyên nghiệp.
Học viện kiểm soát nội bộ ICI có trụ sở tại Hoa Kỳ, đây là tổ chức hàng đầu thế giới trong lĩnh vực đào tạo và tư vấn Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ chuyên nghiệp. ICI phát triển các công cụ và phương pháp để xây dựng hệ thống Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ một cách chi tiết, có hướng dẫn thực hiện và các quy trình chuẩn được sử dụng rộng rãi trên thế giới, bao gồm:
Với mong muốn giúp doanh nghiệp tối ưu hóa thời gian và nguồn lực, Viện FMIT mở khóa học nhằm mục đích:
Sau khóa học, học viên sẽ được trang bị đầy đủ kiến thức cần thiết về xây dựng hệ thống Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ. Cụ thể, những kiến thức mà học viên sẽ nắm bao gồm:
Quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ là hai hoạt động mang đến nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Mong rằng những chia sẻ của Viện FMIT có thể giúp doanh nghiệp ứng dụng hiệu quả cho hoạt động kinh doanh của mình. Nếu doanh nghiệp cần hỗ trợ tư vấn về khóa học hoặc giải đáp thắc mắc về quản trị rủi ro, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline hoặc truy cập website để được nhân viên tư vấn tận tình.
Quản lý dự án Quản lý chuỗi cung ứng Kỹ năng lãnh đạoTags:
Link nội dung: https://loptienganh.edu.vn/quan-tri-rui-ro-trong-doanh-nghiep-a65629.html